آیا احساس می‌کنید دندان شما دچار آبسه یا عفونت شده است؟ در ادامه، به بررسی نحوه ایجاد این عفونت‌ها و روش‌های تشخیص و درمان آن‌ها خواهیم پرداخت.
کلینیک آراز، با بهره‌گیری از بهترین متخصصان درمان ریشه، آماده ارائه خدمات حرفه‌ای به مراجعین گرامی است. همچنین می‌توانید از مشاوره کاملاً رایگان این کلینیک بهره‌مند شوید.
پیله دندان چیست؟
آبسه دندان، تجمع چرکی است که در اطراف ریشه دندان عفونی شکل می‌گیرد و می‌تواند افراد در تمامی گروه‌های سنی، از جوانان تا سالمندان، را تحت تأثیر قرار دهد. این مشکل ناشی از عفونت باکتریایی است که در صورت درمان سریع، خطر جدی ایجاد نمی‌کند. اما در صورت بی‌توجهی، ممکن است به بخش‌هایی مانند فک، گردن، سر یا حتی سایر اعضای بدن گسترش یابد. از آنجا که آبسه دندان به‌صورت خودبه‌خود بهبود نمی‌یابد، برای درمان آن مراجعه به دندانپزشک یا متخصص درمان ریشه ضروری است.
انواع آبسه دندان
آبسه دندان انواع مختلفی دارد که بر اساس محل ایجاد، به دسته‌های زیر تقسیم میشود:
- آبسه پری‌اپیکال: این نوع آبسه در نوک ریشه دندان شکل می‌گیرد.
- آبسه پریودنتال: آبسه‌ای که در لثه کنار ریشه دندان به وجود می‌آید و ممکن است به بافت‌ها و استخوان اطراف نیز سرایت کند.
- آبسه لثه: این نوع عفونت تنها در سطح لثه رخ می‌دهد و معمولاً محدود به همین ناحیه است.
آبسه دندان چگونه تشکیل میشود؟
دندان‌ها از بیرون دارای ساختاری سفت و محکم هستند، اما قسمت داخلی آن‌ها (پالپ دندان) شامل اعصاب، بافت همبند و عروق خونی میشود که ممکن است به دلیل عوامل مختلفی عفونت کنند. به طور کلی، آبسه دندان اغلب به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، مانند کوتاهی در مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا استفاده منظم از فلوراید
- ایجاد حفره عمیق یا پوسیدگی در دندان
- بیماری‌هایی مثل سرطان و دیابت و مصرف برخی داروها
- داشتن رژیم غذایی غنی از قند
- بیماری لثه یا پریودنتال
- آسیب و صدمه به دندان یا ترک‌خوردگی آن
لازم به ذکر است که عدم درمان این عفونت‌ها می‌تواند به پالپ دندان آسیب جدی وارد کرده و منجر به تشکیل آبسه شود
مراحل آبسه دندان
مراحل آبسه دندان؛ از پوسیدگی تا آبسه
اولین مرحله؛ پوسیدگی مینای دندان: آبسه بدون تشکیل چرک ایجاد نمی‌شود، چرک بدون حضور باکتری و تجمع باکتری هم بدون حضور پلاک اتفاق نمی‌افتد. هنگامی که پلاک روی دندان و لثه تجمع پیدا می‌کند، اسیدی آزاد میشود که شروع به فرسایش مینای دندان می‌کند. با این اتفاق، دندان با تشکیل حفره دچار پوسیدگی دندان میشود.
پوسیدگی عاج: در صورتی که حفره ایجاد شده دندان درمان نشود باکتری به مینای دندان می‌رسد و با ورود به لایه فرعی یعنی همان عاج، دندان را نیز آلوده می‌کند.
عفونت پالپ دندان: پس از این که باکتری از راه عاج، آزادانه وارد پالپ داخلی دندان شود عفونت پالپ دندان رخ می‌دهد که این مشکل می‌تواند روی اعصاب دندان تاثیرگذار باشد و حتی باعث مرگ آن شود.
بعد از نکروز پالپ دندان و از بین رفتن بافت پالپ، عفونت ایجاد میشود که باعث عفونت انتهای ریشه دندان و در ادامه منجر به آبسه دندانی میشود.
از دست دادن دندان: هنگام احساس ناراحتی یا درد ضربان‌دار، می‌توانید به آبسه دندان پی ببرید که باید هرچه سریع‌تر درمان شود، اما اگر همچنان این مشکل را نادیده بگیرید با فرسایش بیشتر استخوان رو به رو می‌شوید و به مرور زمان از دست دادن دندان رخ می‌دهد.
علاوه براین، در افرادی که دچار سیستم ایمنی ضعیفی هستند عفونت دندان به راحتی گسترش پیدا می‌کند و اگر به طور مداوم نادیده گرفته شود عفونت حاصل از دندان آبسه شده، به دیگر قسمت‌های بدن گسترش پیدا می‌کند.
علائم آبسه کردن دندان
هنگام بروز آبسه دندان، ممکن است ناحیه اطراف دندان درد کند (گاهی، اما نه همیشه). این درد معمولاً شدید و ضربان‌دار است و در نزدیکی دندان احساس میشود، به‌ویژه هنگامی که به دندان فشار وارد می‌کنید. این درد می‌تواند به فک یا سایر قسمت‌های صورت در سمت آسیب‌دیده گسترش یابد.
علاوه بر درد، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:
- تورم
- قرمزی لثه
- احساس مزه بد در دهان
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- مشکل در تنفس یا بلع
- حساسیت به دمای سرد یا گرم
- التهاب لثه
- بوی بد دهان
- درد شدید گوش، گردن یا فک
- احساس درد هنگام گاز گرفتن یا جویدن غذا
گاهی اوقات، آبسه باعث ایجاد برآمدگی‌های جوش‌مانند روی لثه میشود که اگر آن را فشار دهید و مایعی از آن خارج شود، احتمالاً دندان شما آبسه کرده است و آن مایع چرک است
راه های پشگیری از عفونت دندانی
ما نمی‌توانیم عواملی مثل افزایش سن را کنترل کنیم، اما با رعایت بهداشت دهان و دندان و داشتن برنامه غذایی مناسب، از جمله کاهش مصرف شیرینی و نوشابه‌های گازدار، می‌توانیم از خراب شدن و عفونت دندان‌ها جلوگیری کنیم. موارد زیر به طور موثری در پیشگیری از عفونت دندان کمک می‌کنند:
- خودداری از مصرف دخانیات
- استفاده از نخ دندان حداقل یک بار در روز
- رژیم غذایی سالم با مصرف کم قند
- کاهش مصرف نوشیدنی‌های گازدار و حذف نوشابه‌ها از برنامه غذایی
- گنجاندن میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی
- قرقره آب نمک در شرایطی که مسواک در دسترس نیست
پیله چگونه درمان میشود
هدف از درمان آبسه دندان، از بین بردن عفونت و جلوگیری از بروز عوارض احتمالی در آینده است. برای این منظور، مهم‌ترین درمان‌های عفونت دندان ناشی از آبسه‌ها عبارتند از:
برش و تخلیه آبسه دندان : دندانپزشک یک برش کوچک در پوسته آبسه ایجاد کرده تا چرک را تخلیه کند. این برش با تیغ جراحی انجام میشود و تمامی چرک داخل آبسه به طور کامل خارج خواهد شد. این روش، معمول‌ترین درمان آبسه در دندانپزشکی است.
آنتی‌بیوتیک درمانی : پس از تخلیه آبسه، برای از بین بردن کامل باکتری‌ها و عفونت باقی‌مانده، دندانپزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
درمان ریشه دندان (عصب‌کشی دندان): درمان آبسه دندان پر اپیکال اغلب با روش درمان ریشه یا عصب‌کشی دندان انجام میشود. این نوع آبسه‌ها ناشی از عفونت پالپ در ریشه دندان هستند، بنابراین برای درمان آن‌ها باید ریشه دندان درمان شود یا عصب دندان خارج شود. در روش عصب‌کشی دندان، پالپ آلوده حذف شده و مواد پرکننده دندانپزشکی جایگزین آن میشود.
کشیدن دندان: گاهی اوقات، اگر درمان آبسه انجام نشود یا به تعویق بیفتد، احتمال عفونت دندان یا لق شدن آن بالا میرود. در چنین مواقعی، دندان باید کشیده شود زیرا نمی‌توان دندان را نجات داد.
مدیریت درد آبسه دندان: مدیریت درد آبسه دندان ممکن است تا لحظه درمان به فرد مبتلا کمک کند. اما یک مسکن تنها برای کاهش درد استفاده میشود و نمی‌تواند جایگزین درمان توسط یک دندانپزشک باشد. آسپرین، ایبوپروفن یا تیلنول برای کاهش درد موثر هستند. با این حال، برخی از این داروها برای بیماران خاص، مثل کودکان کم‌سن، نامناسب هستند.
درمان خانگی آبسه دندانی
ما همیشه سعی می‌کنیم که با کمک روش‌های اصولی دندانپزشکی به از بین بردن و درمان کامل آبسه‌ها کمک کنیم. اما تا زمان مراجعه به دندانپزشک میتوان روش‌های خانگی ایمن را نیز امتحان کرد. در ادامه برخی از این روش‌ها را معرفی کرده و نحوه استفاده از آن‌ها را توضیح داده‌ایم. ۱۰ روش خانگی زیر را حتما بخوانید:
- شستشوی دهان با آب نمک ولرم
- اگر برایتان سوال است که برای آبسه لثه چه کاری باید کرد، باید بگوییم که آب نمک ولرم سریع‌ترین روش دم دست است. آب نمک می‌تواند به تمیز شدن دهان کمک کرده و تا حد زیادی التهاب و تورم را نیز کاهش دهد. استفاده از آب نمک ولرم به عنوان دهانشویه، بهترین گزینه پیش روی شما تا درمان کامل آبسه یا تا مراجعه حضوری به کلینیک دندانپزشکی شبانه‌روزی است.
- جوش شیرین
- جوش شیرین به راحتی در هر خانه‌ای در دسترس است و یک گزینه ارزان برای درمان آبسه دندان به شمار می‌آید. جوش شیرین می‌تواند پلاک دندانی را از بین برده و به کاهش باکتری‌های داخل دهان کمک کند.
- برای کمک به درمان آبسه با جوش شیرین، این مراحل را دنبال کنید:
- نصف قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک فنجان که تا نیمه با آب و نمک پر شده مخلوط کنید.
- مخلوط را تا پنج دقیقه در دهان خود بچرخانید.
- پس از پنج دقیقه آن را از دهان خارج کنید.
- می‌توانید این کار را تا دو بار در روز تکرار کنید.
- اسانس پونه کوهی
- روغن یا اسانس پونه کوهی یکی از روغن‌های ضروری پرکاربرد در آشپزی است. شما می‌توانید به راحتی آن را از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های محصولات غذایی تهیه کنید. روغن پونه کوهی یک آنتی‌بیوتیک و آنتی‌اکسیدان قوی و طبیعی است که ممکن است به کاهش تورم و درد دندان یا آبسه دندان و لثه کمک کند.
- نحوه استفاده از اسانس پونه کوهی:
- چند قطره از این اسانس را با یک روغن حامل رقیق کنید.
- چند قطره از محلول رقیق شده را با یک پارچه تمیز یا سواب پنبه‌ای روی ناحیه قرار دهید.
- اجازه دهید محلول به مدت ۱۰ دقیقه روی ناحیه بماند.
- این کار را تا سه بار در روز تکرار کنید.
- کمپرس سرد
- کمپرس سرد همیشه یکی از درمان‌های جانبی دندان درد و یا بیشتر مشکلات دهان و دندان است. این کمپرس به کاهش درد و فروکش کردن تورم کمک زیادی می‌کند.
- برای کاهش اثرات آبسه دندان به کمک کمپرس یخ، این گام‌ها را دنبال کنید:
- تکه‌های یخ را در یک حوله خشک قرار دهید.
- کمپرس را روی پوست خود نزدیک ناحیه آسیب دیده نگه دارید.
- هر ۱۵ دقیقه یکبار کمپرس را استفاده کنید.
- این کار را چند بار در طول روز تکرار کنید.
- چای شنبلیله
- گیاه شنبلیله دارای خواص ضدباکتریایی است و از قدیم برای بهبود زخم‌ها و کاهش التهابات بدن مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
- برای کاهش اثرات آبسه، به این شیوه از چای شنبلیله استفاده کنید:
- یک فنجان آب را در یک قابلمه یا ظرف کوچک روی شعله گاز قرار دهید.
- یک قاشق چایخوری چای شنبلیله را آسیاب کرده و درون آب گرم قرار دهید.
- اجازه دهید چای کمی رنگ گرفته و خنک شود.
- مقدار کمی را با استفاده از پنبه روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
- این کار را تا سه بار در روز تکرار کنید.
- اسانس میخک
- اسانس میخک یکی از قدیمی‌ترین روش‌های کاهش دندان درد بوده و هست. میخک به دلیل داشتن خواص آنتی‌باکتریال و ضدالتهابی برای بسیاری از مشکلات دهان و دندان مفید است. شما می‌توانید به راحتی این اسانس را از داروخانه‌ها یا به صورت آنلاین خریداری کنید.
- اگر از فرم اسانس میخک برای درمان آبسه دندان و یا تسکین دندان درد استفاده می‌کنید، به یاد داشته باشید که حتماً آن را رقیق کنید (۳ تا ۵ قطره اسانس در یک اونس روغن حامل).
- نحوه استفاده از اسانس میخک:
- بعد از رقیق کردن اسانس، آن را با سواب پنبه‌ای یا یک دستمال تمیز و بدون پرز روی ناحیه درگیر قرار دهید.
- اگر مایل به اعمال مستقیم آن نیستید، می‌توانید با یک لیوان آب آن را رقیق کرده و به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
- اسانس آویشن
- روغن آویشن ضد انگل است و می‌تواند با باکتری‌ها مبارزه کرده یا تورم را کاهش دهد. اسانس این گیاه در داروخانه‌ها یا عطاری‌ها قابل خریداری است. قبل از استفاده از این اسانس جهت درمان خانگی آبسه دندان، حتماً آن را رقیق کرده و مطابق با دستورات استفاده کنید.
- روش تسکین درد آبسه با اسانس آویشن:
- روغن آویشن را رقیق کنید و با کمک یک سواب یا گوش پاک کن روی ناحیه قرار دهید.
- همچنین می‌توانید اسانس رقیق شده را همراه با یک لیوان آب به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
- از روغن آویشن تا سه بار در روز استفاده کنید.
- پراکسید هیدروژن
- پراکسید هیدروژن یک داروی عالی برای مبارزه با عفونت لثه باکتریایی است. این ماده می‌تواند به کاهش پلاک و خونریزی لثه کمک کند.
- نحوه استفاده از پراکسید هیدروژن:
- یک واحد هیدروژن پراکسید ۳ درصد را با یک واحد آب مخلوط کنید.
- محلول به دست آمده را به عنوان دهانشویه در دهان بچرخانید.
- محلول را به هیچ عنوان قورت ندهید و بعد از استفاده حتماً از دهان خارج کنید.
- از این روش به صورت محدود در طول روز استفاده کنید.
- استفاده از سایر روغن‌های گیاهی
- در گذشته خمیر دندان یا دهانشویه‌های امروزی وجود نداشتند. اما مردم با روش‌های طبیعی دهانشویه‌ها و خمیر دندان‌های خود را می‌ساختند. به عنوان مثال، آن‌ها از عصاره گیاهان یا روغن‌های گرفته شده برای ساخت دهانشویه استفاده می‌کردند.
- روغن بادام:
- اعتقاد بر این بود که چرخاندن روغن در دهان یا مالیدن آن به دندان‌ها، سموم را از دندان‌ها و لثه‌ها خارج می‌کند. مطالعات محدود نشان می‌دهد که این روش ممکن است درمان خوبی برای خونریزی لثه، بوی بد دهان و کاهش باکتری‌های دهان باشد. با این حال، شواهد علمی کافی برای تایید این روش وجود ندارد.
- برخی از روغن‌های طبیعی که می‌توانند به درمان خانگی آبسه دندان کمک کنند عبارتند از:
- روغن نارگیل خام
- روغن کنجد
- روغن زیتون
- نحوه استفاده از روغن‌های گیاهی:
- یک قاشق غذاخوری از روغن را در دهان خود بریزید.
- روغن را تا ۲۰ دقیقه در دهان بچرخانید.
- روغن را قورت ندهید و بعد از استفاده از دهان خارج کنید.
- چرخاندن روغن گیاهی در دهان را در ابتدای صبح و با معده خالی انجام ندهید.
- سیر
- سیر در طب سنتی برای کاهش درد بسیار کاربردی است. این ماده نه تنها درد را تسکین می‌دهد بلکه باعث کاهش باکتری‌های داخل دهان میشود. اگر نسبت به سیر حساسیت ندارید، می‌توانید از سیر برای درمان آبسه لثه و دندان استفاده کنید.
- نحوه استفاده از سیر:
- سیر را له کرده و آن را به حالت خمیری درآورید.
- سیر له شده را روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید.
- این کار را چند بار در طول روز تکرار کنید.
نتیجه
آبسه دندان می‌تواند پس از ترک خوردن دندان یا آغاز پوسیدگی در آن شکل بگیرد. باکتری‌های طبیعی دهان ممکن است به پالپ دندان نفوذ کرده و آن را عفونی کنند. وقتی سیستم ایمنی بدن شما تلاش می‌کند تا عفونت را پاکسازی کند، یک پاکت پر از چرک تشکیل میشود. این آبسه باعث درد، تورم و علائم دیگر عفونت مانند تب میشود.
برای درمان آبسه دندان باید به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است نیاز به درمان ریشه برای نجات دندان داشته باشید. اگر آبسه به سرعت درمان نشود، مشکلات بیشتری ممکن است ایجاد شوند و احتمال دارد دندان کشیده شود
سوالات متداول
آیا عفونت دندان خود به خود ازبین میرود ؟
به محض این که دچار دندان درد شدید، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. آبسه دندان به خودی خود از بین نمی‌رود. اگر عفونت باعث از بین رفتن پالپ دندان شود، ممکن است درد دندان شما متوقف شود. این اتفاق به این دلیل است که عصب دیگر کار نمی‌کند و شما دیگر درد را حس نمی‌کنید. اما با این حال، باکتری‌ها به تخریب بافت‌های اطراف ادامه خواهند داد. اگر علائم عفونت دندان دارید، حتی اگر دیگر درد را احساس نمی‌کنید، به دندانپزشک مراجعه کنید. با تشخیص و درمان به موقع، از روزها تا هفته‌ها درد کشیدن نجات پیدا خواهید کرد و می‌توانید با لبخندی راحت دوباره لبخند بزنید.
آیا میتوان از آبسه دندان جلوگیری کرد؟
برای کاهش خطر آبسه دندان، بسیار مهم است که به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کنید و معاینات و پاکسازی‌های منظم دندان را انجام دهید. در صورتی که دندان شما لق شده یا ترک خورده، حتماً به دندانپزشک خود مراجعه کنید. رعایت بهداشت دهان و دندان نقش بسیار مهمی در سلامت دندان‌ها دارد. هر روز دو بار در منزل مسواک بزنید و یک بار نخ دندان بکشید.
